Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Soçi’ye uçarken kafamızdaki sorulardan biri iki lider ortak basın toplantısı yapacak mı, biz basın toplantısına alınacak mıyızdı?
Savaş nedeniyle Rusya tarafı Putin’in olduğu programlarda olağanüstü önlemler aldığı için böyle düşünmemiz normaldi. Uçak havalanırken İletişim Başkanı Fahrettin Altun’a ilk sorumuz bu oldu. Basın toplantısına alınmamız için İletişim ekibinin çaba gösterdiğini söyledi. Tabii Putin ile Erdoğan’ın ortak basın toplantısı yapacak olması aynı zamanda ‘Tahıl Koridoru’nda anlaşma umudunun olduğunun bir işareti olabilirdi. Gazeteciler olarak her tavırdan, her cümleden bir sonuç çıkarmaya çalışıyorduk.
SOÇİ GÖZLEMLERİ
İstanbul-Soçi arası 1.5 saat sürdü. Soçi Havaalanı’na indiğimizde güneşli ılık bir hava vardı. Yemyeşil bir kent. Karadeniz yine dalgalıydı. Tek tük denize girenler vardı. Bizim gibi kumsalı büyük plajlarını görmedim. Savaş nedeniyle Rusların bir kısmı tatillerini Soçi’de yapıyor. Ama Soçi Antalya ile kıyaslanabilecek bir yer değil. Bizim Karadeniz’deki şehirlerimize daha yakın. Soçi’nin kent merkezinde savaş havası hissedilmiyor. İnsanlar günlük yaşamında. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konvoyu geçerken Rusların bir kısmı cep telefonunun kamerasıyla çekim yapıyordu. Soçi halkı Erdoğan’ın konvoyuna yakın ilgiliydi.
ERDOĞAN-PUTİN GÖRÜŞMESİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin’in tüm dünyanın gözlerini çevirdiği görüşmesi Soçi’de yakın zamana kadar sanatoryum olarak hizmet veren ama artık Rus Devlet Başkanlığı’na tahsis edilen bir binada yapıldı. Ekranlara da yansıdı. Putin’in karşılaması pozitifti. Putin, “Tahıl Koridoru konusunu da konuşacağız ama bazı sorularımız var” dedi. Neydi o sorular?
PUTİN’İN SORULARI
1- En önemli talebi Rus bankalarının Swift sistemine dahil edilmesi oluşturuyor.
2- İkinci sırada ise Rus gemilerine yönelik sigorta konusu geliyor. Türkiye ile BM’nin ortak çalışmasında bu konuda bir çözüm önerisi getirildi.
3- Rus tahılının uluslararası piyasalara ulaşmasında bir engelle karşılaşılmayacağı güvencesi verildi.
Ama Rusya’nın talepleri bunlarla sınırlı değil.
4- Rusya açısından önemli olan amonyak hattının hasar gören bölümlerinin tamer edilerek sevkıyatın yeniden başlaması...
5- Gübre ihracatının yeniden başlaması...
Ve bir de Rusya’nın Afrika’ya 1 milyon ton tahıl önerisi.
EKONOMİK BOYUT
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın günübirlik çalışma toplantısına 7 bakan, MİT Başkanı İbrahim Kalın, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Dış politika başdanışmanı Akif Çağatay Kılıç’ın katıldığını belirtirsem verilen önem anlaşılır. Dünyanın gözü bu toplantıdaydı. Öyle ki ne zaman heyetler halindeki görüşme başladı, ne zaman çalışma yemeğine geçildi... Anbean takip ettik. Tahıl Koridoru ön plana çıktı. Ama ikili ekonomik ilişkiler de en az o kadar önemliydi.
BAKANLAR
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Kacır, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ile Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın heyette yer alması görüşmenin ekonomik boyutunun önemini ortaya koyması açısından önemliydi.
BAŞBAŞA GÖRÜŞME YEMEKTE
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Putin’in görüşmesine gelince, heyetler halindeki görüşmeden sonra iki lider yemeği birlikte yediler. Başbaşa görüşmeyi yemekte yaptılar.
BASIN SALONU
Erdoğan ile Putin’in yemeği devam ederken bizi basın toplantısının yapılacağı salona aldılar. Liderlerden önce bakanlar alındı salona. Artık TV’lerden yakından tanıdığımız Rus Devlet Başkanlığı Sözcüsü Peskov kendi basınına açıklamalar yaptı.
LAVROV İLE SOHBET
Bu arada salonun bir köşesinde Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ile Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın sohbeti ilgi çekiciydi.
İKİ LİDER SALONDA
Saat tam 16.33’te iki lider basın toplantısının yapıldığı salona girdi. Putin eski bir istihbaratçı olarak poker suratlı bir lider. Ama yine de savaştan önce iki kez gördüğüm Putin’in savaş sırasındaki duruşunu gözlemlemek istedim. Putin’in özgüveni yerinde. Ama o da işinin kolay olmadığını biliyor.
TAHIL KORİDORU
Putin basın toplantısında uzun uzun iki ülke arasındaki ticari ilişkileri anlattı. Konuşmasının sonunda Tahıl Koridoru’na rağmen Batı’nın Rusya’ya ambargoyu devam ettirdiğini anlattı. “Batı bizi aldatıyordu” dedi. “Biz tahıl anlaşmasını canlandırmaya hazırız. Rus gıda ürünlerine ambargo kaldırılırsa biz buna hazırız” diye konuştu. Putin beklendiği gibi Afrika’ya 1 milyon ton tahıl önerisini açıkladı. Bunu Tahıl Koridoru’na alternatif olarak görmediklerini söyledi, Erdoğan bu öneriye sıcak yaklaştı. Putin’in açıklamalarından Tahıl Koridoru’yla ilgili müzakerelerin biraz daha süreceği sonucunu çıkardık. Erdoğan’ın BM’deki temaslarından sonra iki lider yeniden görüşebilirler.
BU SAVAŞ SÜRER
Cumhurbaşkanı Erdoğan Tahıl Koridoru’yla ilgili olarak net konuştu. Türkiye ile BM’nin ortak öneri paketinin başarılı olacağına inandığını söyledi. Başarılı oldu ya da olmadı demedi, çözüme zaman tanıdı. Basın toplantısında ilk soru Türk gazetecilerden geldi. Aslında Rus basınının merak ettiği soruydu. Erdoğan’a, “Bir ateşkes önerisiyle geldiniz mi?” diye soruldu. Bu soruya önce Putin cevap verdi. Arabuluculuk girişimlerinden dolayı Erdoğan’a teşekkür etti. Ama kısa vadede bir ateşkes ya da Ukrayna ile görüşmeye yeşil ışık yakan güçlü ifadeler değildi. Ben Putin’i izledikten sonra kısa sürede bir ateşkes ya da barışa ilişkin umudum azaldı. Bu savaş daha uzun süre devam eder.
Yorum Yazın