Kadim kültürlerde suç işleyenlerin cezalarına göre alınlarına kızgın demirle damga vurulur buna da “şerefsizlik damgası” derlermiş. Adli sicil ve nüfus kayıtları olmadığı için bir kimsenin ne mal olduğu alnındaki damgadan bir bakışta anlaşılırmış.
Alnında “şerefsizlik damgası” olanlar başı açık dolaşamazlar, damgayı gizlemek için külahlarını, takkelerini alınlarını kapatacak şekilde kullanır, damganın görünmesini önlerlermiş.
O dönemden kalma günümüze deyimler kalmıştır. “Benim alnım ak, başım açık.”
Yine şerefsizlik damgasını taşıyanlar alınlarındaki damga görünmesin diye sürekli yere bakıyormuş gibi yaparak, başlarını yere eğerlermiş.
Bu durumda olmayanlar “Benim alnım ak, başım dik” şeklinde iftihar ederlermiş.
Yine aynı dönemden suç işleyip şerefsizlik damgası yiyenlerle ilgili olarak “Yere bakan yürek yakan” deyimi ortaya çıkmıştır.
Bir işten “alnının akıyla çıkmak” deyimi, şerefsizlik damgası yemeden, ayıplanacak bir duruma düşmeden, tertemiz şerefiyle başarı göstermek anlamında kullanılır.
“Şerefsiz” sözcüğü tartışmalarda karşı tarafın alnına kara bir leke sürmeye çalışır gibi kullanılıyor.
Eskiler “Üslubu beyan, aynıyla insan” demişler. Yani nasıl bir üslup kullanırsan öyle bir insansın. Yine kendilerindeki bir özrü başkalarına yapıştırma ile ilgili “Öküzümün alnı sakar lakabını bana takar” demişlerdir.
Günümüzde herkesin birbirini şerefsizlikle suçladığı ama kimin şerefli kimin şerefsiz olduğunun açık olmadığı, böylelikle toplumda ciddi bir şeref sorunu yaşandığı hepimizin malumudur.
Bir varsayım olarak, geçmişteki “şerefsizlik damgası” uygulaması günümüzde olsaydı, belki kimin şerefli, kimin şerefsiz olduğu açığa çıkardı. Toplum, kimin alnı ak, başı dik olduğunu görür böylece aldatmak, yanıltmak bu kadar rahat olmazdı sanırım.
Maksadım kimseyi suçlamak değildir. Ama bir insan kalitesi sorunumuz olduğunu, toplumda önder geçinenlerin “şerefsizlik” yaftasını bir hitap şekline dönüştürdüğünden çıkarabiliriz.
Yorum Yazın