Salamon, Müslüman mezarlığına ölü bir köpeği gömer. Görenler onu, zamanın kadısına şikayet ederler. Kadı, Salamon’u çağırır ve işin aslını sorar.
Salamon; “Doğrudur, öyle yaptım, çünkü köpeğin bana vasiyeti böyleydi, onun vasiyetini yerine getirdim”, der.
Kadı: “Sen bizim aklımızla alay mı ediyorsun?” diye çıkışır.
Salamon: “Hayır efendim, aynı zamanda kadıya da 10.000 dirhem vermemi vasiyet etti.”
Bunu duyan kadı: “Bu köpeğin ölümü bizi fazlasıyla üzdü”, der.
İnsanlar, kadının değişen bu tavrına hayret ederler.
Kadı onlara der ki: “Bu durum sizi hayrete düşürmesin, geçmişini araştırdım, bu köpeğin Ashab-ı Kehf köpeği Kıtmir’in soyundan geldiğini keşfettim.”
MERKEZ BANKASI NEDİR?
Merkez Bankası 2022 Ekim sonu itibariyle; brüt 114 Milyar Dolar, net 11,6 Milyar Dolar ve swaplar düşüldüğünde de eksi 58,5 Milyar dolar seviyesindedir.
Genellikle insanlar bu rakamlarla ilgilenmezler. Bankayla direkt irtibatlı olunmadığı için bahsedilen rezerv değerleri sanki kendilerini ilgilendirmiyormuş gibi ilgisiz kalabilmektedirler. Zaman zaman bu bankayla ilgili ekonomistler ve siyasiler polemik konusu yapabilmektedirler. 1211 Sayılı yasayla görev yetki ve işleyişi hakkında kanuna tabi olan banka ayrıca anayasadan aldığı yetkiyle de para basma görevini üstlenmektedir. Bankanın temel amacı fiyat istikrarını sağlamak, bunu yaparken de uygulayacağı para politikasını ve kullanacağı para politikası araçlarını doğrudan kendisi belirler. Banka özerktir. Ancak, fiyat istikrarını sağlama amacı ile çelişmemek kaydıyla hükümetin büyüme ve istihdam politikalarını desteklemektedir. Görevleri arasında ve kamuoyunu da sık sık meşgul eden, bunun üzerinden siyasi sertleşmelerin yaşandığı “ülke altın ve döviz rezervlerini yönetmek” ve faizi belirlemek gelmektedir.
REZERV NEDİR?
Rezerv nedir? Rezervin kelime karşılığı; “ileride kullanmak üzere artırılmış, biriktirilmiş, saklanmış şeyler” veya “yatağında ya da havzasında bulunduğu hesaplanan maden, su, petrol gibi şeyler” Ekonomide bunlardan ilki kullanılmaktadır. Merkez bankası rezervleri dediğimiz zaman fiilen ya da hesaben merkez bankasında saklanan döviz ve altınları kastediyoruz. Bu dövizlerden dolar, euro gibi her ülke tarafından kolayca alış verişlerde kabul edilen paralara rezerv para deniyor ve merkez bankaları bunları bulundurmaya özen gösteriyor. Çünkü bu paraların ve altının varlığı, ileride çıkabilecek borç ödeme sorunlarını aşmak için, borç verenler veya yatırım yapanlar için bir çeşit garanti olarak görülüyor. Merkez Bankalarındaki rezervler (ki bunlara resmi rezervler deniyor) hesaplanırken şu denklemler kullanılıyor:
BRÜT REZERVLER
Brüt Rezervler = TCMB’nin kendi malı olan döviz ve altın rezervleri + Bankalara ait olup zorunlu karşılık olarak TCMB’de bulunan döviz ve altınlar + Bankaların TCMB’de bulunan mevduatları + IMF’nin tahsis ettiği özel çekme hakları (SDR)
NET REZERVLER
Net Rezervler = Brüt Rezervler - Bankalara ait olup zorunlu karşılık olarak TCMB’de bulunan döviz ve altınlar + Bankaların TCMB’de bulunan mevduatları
Swaplar = Yerli para karşılığında geçici süreyle alınan dövizler veya altınlar
Swap Hariç Net Rezervler = Net rezervler – Swaplar (M.Eğilmez)
OLMAYAN PARANIN POLEMİĞİ
Merkez bankasının yukarıda bahsettiğim gibi bir brüt rezervi bir de net rezervi var. Brüt rezervini iktidar, net rezervini de muhalefet ve ilgili iktisatçılar kullanır. Anlaşılır olanı ise fiyat istikrarını koruyabilmeniz için sizin elinizde yeterince, güçlü kaldıracınız olup olmadığıdır. Başkasının parası ve altınıyla istediğiniz istikrarı sağlayamazsınız. Rezerviniz eksideyse İpler her zaman elinde döviz ve altın bulunduranlarda olacaktır.
Metin ÇINAR
Yorum Yazın